Λόγω καθυστέρησης στη μεταγλώτισση του φιλμ "Άμλετ", το Σάββατο 28/01/2012 στις 20:00 θα προβληθεί η ταινία "Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν"...
IVAN'S CHILDHOOD / IVANOVO DETSTVO
του Αντρέι Ταρκόφσκι
(ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗ)
Υπόθεση: Η ιστορία εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, με κεντρικό ήρωα ένα δωδεκάχρονο αγόρι, τον Ιβάν, η οικογένεια του οποίου ξεκληρίστηκε από τους Ναζί. Μην έχοντας να χάσει κάτι, κατατάσσεται στον Σοβιετικό στρατό ως ανιχνευτής και αναλαμβάνει επικίνδυνες αναγνωριστικές αποστολές, για τις οποίες είναι ο πλέον κατάλληλος χάρη στο μικρό του μπόι και τη σβελτάδα του. Δημιουργεί φιλίες με πολλούς από τους ενήλικες συμπολεμιστές, οι οποίοι τον σέβονται και τον αναγνωρίζουν ως ισότιμο. Όταν του προτείνουν να πάει σε μια στρατιωτική ακαδημία, για να τον προφυλάξουν από τους κινδύνους της μάχης, ο Ιβάν απορρίπτει πεισματικά την ιδέα. Η προσέγγιση είναι περισσότερο προσωπική παρά πολιτική ή προπαγανδιστική και κατατάσσει «Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν» στα πλαίσια του Νέου Κύματος του πρωτοποριακού Σοβιετικού σινεμά που άλλαξε την οπτική αναπαράσταση του πολέμου στην οθόνη.
Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Ταρκόφσκι, βασισμένη σε ένα αντιπολεμικό διήγημα του Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ, που έκανε μεγάλη αίσθηση στον κινηματογραφικό χώρο. Την ταινία επαίνεσε ο μεγάλος Γάλλος λογοτέχνης Ζαν Πολ Σαρτρ, αλλά και εξέχουσες διεθνείς προσωπικότητες, που παραδέχθηκαν ότι ποτέ άλλοτε δεν είχε υπάρξει μια τόσο δυνατή ταινία με θέμα τον πόλεμο. Μια ταινία με τέτοια δύναμη που επηρέασε δημιουργούς τόσο διαφορετικούς μεταξύ τους όσο ο Μίλος Φόρμαν, ο Τζορτζ Λούκας και ο Τζιμ Τζάρμους.
Αν και γυρίστηκε πριν από σχεδόν σαράντα πέντε χρόνια, δεν έχει χάσει καθόλου από τη δύναμη και την αμεσότητά της, ενώ ακόμα καθηλώνει απόλυτα τον θεατή. Οι σεκάνς του ονείρου είναι ιδιαίτερα ισχυρές με τον τρόπο που παρουσιάζουν την ιστορία και κατάσταση του μυαλού του νεαρού Ιβάν. Οπτικά μοτίβα όπως το νερό και τα άλογα που εμφανίζονται κατά κόρον στο έργο του σκηνοθέτη, χρησιμοποιούνται με υπέροχο τρόπο για να εκφράσουν τη βαθιά σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση. Η ερμηνεία είναι εξαιρετική, όπως και το μοντάζ και η φωτογραφία που είναι αριστουργηματική. Συνολικά, η ταινία είναι ένα παράδειγμα σκηνοθετικής τελειότητας, αποδεικνύοντας για πρώτη φορά ότι ο Tαρκόφσκι είναι σε θέση από μια πολύ απλή ιστορία να χτίσει ένα μυθοπλαστικό μεγαθήριο.
Από το Ινστιτούτο Κινηματογράφου της Μόσχας
στα Παιδικά χρόνια του Ιβάν
«Η ανακάλυψη του πρώτου φιλμ του Ταρκόφσκι ήταν για μένα ένα θαύμα. Βρέθηκα να στέκομαι μπροστά σε μια πόρτα κρατώντας το κλειδί που ποτέ κανένας δεν μου είχε δώσει. Για μένα, ο Ταρκόφσκι είναι ο μεγαλύτερος, είναι αυτός που εφηύρε μια νέα γλώσσα, πιστή στην φύση του κινηματογράφου, καθώς συλλαμβάνει την ζωή ως αντανάκλαση, την ζωή ως όνειρο.»
Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, για τα «Παιδικά χρόνια του Ιβάν»
«Χωρίς τα «Παιδικά χρόνια του Ιβάν», ούτε θα μάθαινα πώς να κάνω κάτι, ούτε και θα έκανα τίποτα τελικά.»
Σεργκέι Παρατζάνοφ, για τα «Παιδικά χρόνια του Ιβάν»
Ήταν 29 Δεκέμβρη του 1986, όταν ο Αντρέι Αρσένιεβιτς Ταρκόφκσι ξεκίνησε το οριστικό ταξίδι για το δικό του επέκεινα. Επτά και μόνο είναι οι ταινίες μεγάλου μήκους που άφησε πίσω του στις τρεις δεκαετίες της δημιουργικής του πορείας. Επτά κλειδιά που ανοίγουν μια πόρτα για μια συνέχεια του κινηματογράφου ως μεγάλη, υπερβατική, απελευθερωτική τέχνη, για την ανανέωση μιας κινηματογραφικής γλώσσας που τότε, στις αρχές της δεκαετίας του 60, έμοιαζε να έχει «κλείσει» με τα μεγάλα έργα του Ουέλες, του Μιζογκούτσι, του Αντονιόνι, του Ντράγιερ.
Με τα «Παιδικά χρόνια του Ιβάν», ένα φαινομενικά λυρικό αντιπολεμικό δράμα στον δρόμο του «Όταν περνούν οι γερανοί», ο Ταρκόφσκι εξ αρχής διαχωρίζει τη θέση του από έναν (ακόμα και σήμερα κυρίαρχο) κινηματογράφο της απλής γραμμικής αφήγησης γεγονότων και συνεπειών τους, του διαρκούς ενεστώτα χρόνου που διακόπτεται με τετριμμένες χρήσεις σκηνών φλας μπακ και ονείρων, όλα αυτά στην υπηρεσία της υποστήριξης των χαρακτήρων.
Από αυτή κιόλας την πρώτη του ταινία του 1962, ο Ταρκόφσκι ανοίγει έναν δρόμο υπέρβασης της απλής «γραμμικής αναπαραστικότητας» του σινεμά, με κύριο εργαλείο του την διαχείριση του χρόνου, ενός φαινομένου χωρίς πριν και μετά, το οποίο τελικά υπαγορεύει τον εσωτερικό ρυθμό των λήψεων και της ταινίας, χωρίς την τεχνητή παρέμβαση της μονταζιέρας. Αυτή η βασική θεώρηση φιλτραρισμένη μέσα από την Ρωσική παιδεία και μυστικιστική ορθόδοξη παράδοση, την χρήση των τεσσάρων βασικών στοιχείων (νερό, φωτιά, αέρας, γη), μετασχηματίζει το κινηματογραφικό έργο σε ένα εσωτερικό πνευματικό ταξίδι προς ένα άρρητο επέκεινα, μια επώδυνη όσο και λυτρωτική πορεία προς την αλήθεια του κόσμου και του καθένα μας.
Το ταξίδι αυτό θα έβρισκε τα ιδανικά οχήματα αργότερα, με τον «Καθρέφτη», το «Σολάρις», το «Στάλκερ», όμως, το σοκ των «Παιδικών χρόνων» ήταν ήδη αισθητό. Πέρα από τον θρίαμβο του φιλμ στο Φεστιβάλ της Βενετίας, δημιουργοί του διαμετρήματος του Μπέργκμαν χαιρέτισαν μια νέα επιτέλους κινηματογραφική γλώσσα, ενώ νέοι κινηματογραφιστές όπως ο Παρατζάνοφ πίστεψαν στις δυνατότητες μιας εντελώς διαφορετικής από την κυρίαρχη αντίληψης για το σινεμά, την δράση, τους χαρακτήρες, τα σκηνικά, την ηχητική μπάντα, όλα. Το «σμίλεμα του χρόνου» ήταν το μεγάλο στοίχημα, καθόλου τυχαία μόλις λίγα χρόνια αργότερα ο Ντελέζ θα γράψει το εμβληματικό «Χρόνος – Εικόνα».
Όπως σε όλα τα σημαντικά έργα, κάθε νέα θέαση της ταινίας του Ταρκόφσκι είναι μια αποκαλυπτική, υπερβατική εμπειρία, ένα βήμα προς την κρυμμένη αλήθεια και τον «ρυθμό του κόσμου». Κι όπως δηλώνει ο Κρις Μαρκέρ «Μερικοί κινηματογραφιστές είναι όντως ικανοί στο κήρυγμα, όμως οι πραγματικά μεγάλοι μας αφήνουν με την ελευθερία μας».
Τα «Παιδικά χρόνια του Ιβάν» δεν ήρθαν από το πουθενά. Ο γιος του μεγάλου ποιητή Αρσένι Ταρκόφσκι σπούδασε στο VGIK της Μόσχας. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του γύρισε τρεις ταινίες. «Οι φονιάδες», μια προσέγγιση στην ομώνυμη νουβέλα του Έρνεστ Χέμινγουέη (όπου ο Ταρκόφσκι κάνει κι ένα σπάνιο cameo πέρασμα) σε συν - σκηνοθεσία με την Μαρία Μπέικου, το «Δεν έχει άδεια σήμερα», την μοναδική του ταινία ντοκιμαντέρ σε συν – σκηνοθεσία με τον Αλεξάντερ Γκόρντον και το «Ο οδοστρωτήρας και το βιολί» θεματικό πρόγονο των «Παιδικών χρόνων του Ιβάν» και μια από τις σπάνιες ανάλαφρες στιγμές της καριέρας του Ταρκόφσκι. Το συνολικό «πακέτο» ταινιών που σπάνια παρουσιάζεται παγκοσμίως είναι και το πρώτο κινηματογραφικό must της νέας χρονιάς.