Η άμεση ανάταξη της οικονομίας, η οποία βρίσκεται σε «καταστολή» από την αρχή του χρόνου, και το βουνό των εκκρεμοτήτων και των νέων μέτρων του Μνημονίου ως το τέλος Οκτωβρίου και η οριστικοποίηση του Μνημονίου ΙΙΙ, που περιλαμβάνει τη συζήτηση για το χρέος και την ένταξη του ΔΝΤ στο πρόγραμμα, συνθέτουν το δύσκολο σκηνικό για τις πρώτες 40 ημέρες της νέας κυβέρνησης.
Το πρώτο που θα πρέπει να αντιμετωπίσει ο συνασπισμός των κομμάτων που θα αναλάβει από αύριο την κυβέρνηση είναι τα τεράστια χρέη του Δημοσίου στους ιδιώτες (κοντά στα 7 δισ. σε ληξιπρόθεσμες και νέες οφειλές) και η τεράστια υστέρηση των δημόσιων εσόδων, που φτάνει κοντά στα 3 δισ. ευρώ στα τέλη Αυγούστου.
Την πτώση των εσόδων «διευκόλυνε» ιδιαίτερα το γεγονός ότι οι συνεχείς παρατάσεις που δίνονταν στις προθεσμίες υποβολής των δηλώσεων έληξαν ενώ είχαν ήδη προκηρυχθεί οι πρόωρες εκλογές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η πρώτη δόση του φόρου εισοδήματος για φυσικά και -για πρώτη φορά- για τα νομικά πρόσωπα στις 31/8 να πέσει «θύμα» του εκλογικού κύκλου.
Οι δυσκολίες θα συνεχιστούν τις επόμενες μέρες, αφού περίπου 500.000 φορολογούμενοι θα λάβουν πρόσθετα εκκαθαριστικά για να πληρώσουν τον αυξημένο (μετά Μνημόνιο) φόρο πολυτελείας και προκαταβολές φόρου για αγρότες, Α.Ε. και ΕΠΕ. Επόμενο επεισόδιο θα είναι τα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ και τον Νοέμβριο τα τέλη κυκλοφορίας.
Η συσσώρευση φορολογικών υποχρεώσεων τους τελευταίους μήνες του χρόνου σε συνδυασμό και με τα νέα μέτρα που θα έρθουν από το φορολογικό νομοσχέδιο που περιγράφει σαφώς το Μνημόνιο κάθε άλλο παρά καλές μέρες προοιωνίζονται για έσοδα μέχρι το τέλος του 2015. H αναμενόμενη αναθεώρηση του στόχου των εσόδων, που αναμένεται με το προσχέδιο του Προϋπολογισμού του 2016, λίγα πράγματα θα κάνει αφού και ο νέος στόχος θα είναι αβέβαιος.
Σε ό,τι αφορά την κάλυψη των τεράστιων καθυστερήσεων στις πληρωμές προμηθευτών των νοσοκομείων, τους πόρους για την απονομή συντάξεων προμηθευτών των Σωμάτων Ασφαλείας αλλά και τη χρηματοδότηση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, που έχει λάβει τη μισή από την προγραμματισμένη, όλα θα εξαρτηθούν από τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές.
Ειδικά για το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων η εσωτερική στάση πληρωμών η οποία έχει κηρυχθεί από τον περασμένο Μάρτιο είχε ως αποτέλεσμα να σταματήσει όλα τα μεγάλα έργα που είχαν ξεκινήσει στις αρχές του 2014 με υψηλό πρόσθετο κόστος για το Ελληνικό Δημόσιο. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο τέλος του Αυγούστου οι δαπάνες ήταν 1,5 δισ. ευρώ έναντι στόχου για δαπάνες 3 δισ. ευρώ και στόχου έτους για δαπάνες 6,4 δισ. ευρώ. Συνεπώς η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να εξασφαλίσει και να αποπληρώσει έργα προϋπολογισμού ύψους περίπου 5 δισ. ευρώ τα οποία στη συντριπτική πλειοψηφία τους είναι συνχρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε.
Η υπηρεσιακή κυβέρνηση διά του υπουργού Οικονομίας έχει κάνει την προσπάθεια να περισώσει κονδύλια περίπου 2 δισ. ευρώ του ΕΣΠΑ που είχαν δεσμευτεί για απορροφηθούν μέχρι και το 2015 ολοκληρώνοντας συγκεκριμένα έργα. Επειδή κάτι τέτοιο φαίνεται προς ώρας αδύνατο, ο υπηρεσιακός υπουργός Οικονομίας κ. Νίκος Χριστοδουλάκης έχει κάνει επίσημο αίτημα για παράταση του τρέχοντος προγράμματος κατά ένα χρόνο.
Η επιτυχημένη ολοκλήρωση του ΕΣΠΑ θα δώσει ένα θετικό μήνυμα και για την πρόσθετη βοήθεια ύψους 1 δισ. ευρώ που αναμένεται να δοθεί μέχρι το τέλος Οκτωβρίου ως προκαταβολή από το λεγόμενο πακέτο Γιούνκερ (δηλαδή του ΕΣΠΑ ΙΙ συν τις αγροτικές επιδοτήσεις μέχρι και το 2020). Και σε αυτό το θέμα όλα θα εξαρτηθούν από την ετοιμότητα των νέων υπουργών να αναλάβουν τις απαραίτητες πρωτοβουλίες ώστε να γίνει επανεκκίνηση στην υλοποίηση των μεγάλων έργων.
Μέσα στο τσουνάμι αυτό των εσωτερικών προβλημάτων που θα κληρονομήσει η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να εξασφαλίσει τις δόσεις του νέου προγράμματος που ψηφίστηκε στις 14 Αυγούστου. Με βάση τα μέχρι τώρα γνωστά, η Ελλάδα αναμένει μέχρι και το τέλος του χρόνου 9,9 δισ. ευρώ από τα οποία τα 2,6 δισ. ευρώ θα πάνε για τα χρέη του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα και τα υπόλοιπα 6,4 δισ. ευρώ για αποπληρωμή τοκοχρεολυσίων.
Τα χρήματα αυτά θα δοθούν αν και όποτε -όπως είπε και ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας κ. Κλάους Ρέγλινγκ- η Ελλάδα εφαρμόσει τα προαπαιτούμενα που έχουν συμφωνηθεί στο πρόγραμμα.
Απαντώντας δε προκαταβολικά από το Eurogroup του Λουξεμβούργου ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ έδωσε μια ιδέα για το πώς εννοεί η πλειοψηφία των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης την αναδιαπραγμάτευση που αφήνουν να εννοηθεί τα δύο κόμματα που προηγούνται στις δημοσκοπήσεις. «Υπάρχουν ακόμη κάποια θέματα που θα πρέπει να διευκρινίσει η ελληνική πλευρά. Για παράδειγμα, οι αλλαγές στα εργασιακά. Συνολική διαπραγμάτευση όμως… δεν νομίζω ότι είναι πιθανό», είπε.
Στο ίδιο κλίμα και ο επίτροπος, αρμόδιος για θέματα οικονομικών φόρων και τελωνείων, κ. Πιερ Μοσκοβισί. «Δεν πρέπει να καθυστερήσει η διαπραγμάτευση για βασικά θέματα όπως οι αλλαγές στη φορολογία, η ανεξαρτησία της φορολογικής αρχής, οι αλλαγές στο ασφαλιστικό και την αγορά εργασίας», πρόσθεσε ο Γάλλος επίτροπος δείχνοντας σε μεγάλο βαθμό το τι περιμένουν οι δανειστές από τη νέα κυβέρνηση.
126 μεταρρυθμίσεις και μέτρα σε ένα 4μηνο
Στην πιο αναλυτική τους μορφή, οι εκκρεμότητες του Μνημονίου ΙΙΙ είναι πολλές και σοβαρές. Οι αλλαγές, τα μέτρα και οι μικρές και μεγάλες μεταρρυθμίσεις που θα πρέπει να υλοποιηθούν το τετράμηνο Σεπτεμβρίου - Δεκεμβρίου φτάνουν συνολικά τις 126, από τις οποίες περίπου οι 42 θα αναγορευτούν ως προαπαιτούμενα για την καταβολή των δόσεων τους μήνες μέχρι το τέλος του χρόνου.
Ενδεικτικό της πυκνότητας των μέτρων που θα πρέπει να λάβει η ελληνική κυβέρνηση είναι το πρόγραμμα του προεκλογικού Σεπτεμβρίου όπου είναι προγραμματισμένες 26 δράσεις που θα πρέπει μοιραία να φέρει σε πέρας η υπηρεσιακή κυβέρνηση. Οι σπουδαιότερες από αυτές είναι:
1. Οι απαιτούμενες αλλαγές ώστε να επιτευχθεί η αποκλειστική χρηματοδότηση όλων των επικουρικών ταμείων από ίδιες εισφορές και υπαγωγή όλων των ταμείων επικουρικών συντάξεων στην ΕΤΕΑ.
2. Η οριστικοποίηση του μεσοπρόθεσμου σχεδίου τεχνικής βοήθειας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω νέας Υπηρεσίας Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (ΥΣΔΜ).
3. Μεταρρυθμίσεις στους κώδικες φορολογικής διαδικασίας.
4. Υπουργική απόφαση για την επέκταση έμμεσου μητρώου τραπεζικών συναλλαγών (ιστορικό συναλλαγών 10 ετών).
5. Βελτίωση είσπραξης οφειλών από εισφορές κοινωνικής ασφάλισης (πρόσβαση σε έμμεσο μητρώο τραπεζικών λογαριασμών και φορολογικής διοίκησης, ενιαία βάση δεδομένων).
6. Κατάθεση και άμεση εφαρμογή σχεδίου για την εκκαθάριση καθυστερούμενων οφειλών και αιτήσεων επιστροφής φόρου και συνταξιοδότησης.
7. Επέκταση ανώτατων ορίων είσπραξης στο χώρο των δαπανών Υγείας.
8. Προσδιορισμός διαδικασιών για τη βαθμιαία εθνική εφαρμογή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ).
9. Ενίσχυση ρυθμίσεων για τη διακυβέρνηση του ΤΧΣ, ιδίως σε θέματα διαδικασιών, επιλογής και διορισμού.
10. Εγκριση χάρτη πορείας για τη μεταρρύθμιση της αδειοδότησης των επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένης της ιεράρχησης προτεραιοτήτων.
11. Σύγκληση διυπουργικής επιτροπής χωροταξικού σχεδιασμού αναφορικά με τη χρήση γης.
12. Τροποποίηση κανόνων αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ρύθμιση των οφειλών της ΔΕΗ με αλλαγές στα τιμολόγια για τους μεγάλους πελάτες και τον κλάδο της χονδρικής.
13. Εφαρμογή μεταρρύθμισης της αγοράς φυσικού αερίου με βάση το συμφωνηθέν χρονοδιάγραμμα, με ιεράρχηση τιμολογίων διανομής.
14. Νομοθετική έγκριση του προγράμματος αναδιάρθρωσης του «ΟΑΣΑ - Συγκοινωνίες Αθηνών», το οποίο έχει ήδη συμφωνηθεί.
15. Ολοκλήρωση χάρτη πορείας για την εφαρμογή του αναθεωρημένου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.
16. Απόκτηση πρόσβασης εκ μέρους της ΕΛ.ΣΤΑΤ. σε πηγές διοικητικών δεδομένων.
ΤΑΣΟΣ ΔΑΣΟΠΟΥΛΟΣ